فولادسازی در جوار دریا یا وسط کویر؟— فروشگاه فولاد آسمان —-

 رقابت دریا و کویر برای تبدیل شدن به قطب تولید فولاد در حالی این صنعت را به چالش فراخوانده است که بسیاری از واحدهای فولادی کشور به دلیل جانمایی نامناسب با بحران کمبود آب در آینده مواجه خواهند بود.
به گزارش ماین نیوز، طرح جامع فولاد در شرایطی برای دستیابی به 55 میلیون تن فولاد هدف‌گذاری شده که بسیاری از تولیدکنندگان فولاد برای تامین زیرساخت‌های اصلی تولید خود با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند اما مهمترین موضوعی که پس از رونمایی طرح جامع فولاد عنوان شده، انتقال کارخانه‌های فولاد به سواحل جنوبی کشور است که تحقق این طرح را به تاخیر خواهد انداخت.
رقابت دریا و کویر برای تبدیل شدن به قطب تولید فولاد در حالی این صنعت را به چالش فراخوانده است که بسیاری از واحدهای فولادی کشور به دلیل جانمایی نامناسب با بحران کمبود آب در آینده مواجه خواهند بود. با این حال طرح جامع فولاد در شرایطی برای دستیابی به 55 میلیون تن فولاد برنامه‌ریزی کرده که بسیاری از تولیدکنندگان فولاد برای تامین زیرساخت‌های اصلی تولید خود با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند اما مهمترین موضوعی که پس از رونمایی طرح جامع فولاد مطرح شد، انتقال کارخانه‌های فولاد به سواحل جنوبی کشور بود. البته صاحب‌نظران برای این رویکرد تازه در عرصه فولادسازی نظرات متفاوتی دارند.
در حالی برخی معتقدند که احداث واحدهای فولادسازی در جوار دریا به لحاظ تامین آب بهترین گزینه برای جانمایی کارخانه‌ها است که نظر مقابل آن راه‌اندازی واحدهای فولادی را به دلیل هزینه حمل و نقل ارزان‌تر مواد اولیه در مناطق معدن‌خیز به صرفه می‌داند. اما در حال حاضر انتخاب یکی از این دو گزینه برای صنعت فولاد حیاتی شده است. دلیل این موضوع هم این است که آب یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای تولید فولاد است و کمبود آن تولید این فلز مهم را با معضلات جدی روبه‌رو خواهد کرد. اما از سویی دیگر در شرایطی که کشور با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند صنعت فولاد پرمصرف‌ترین صنعت کشور محسوب می‌شود.
اما جانمایی نامناسب و چالش عدم تامین آب در حالی طرح‌های فولادی را مورد انتقاد قرار داد که دولت دهم هدف از کلنگ‌زنی هفت طرح فولادی را افزایش ظرفیت تولید فولاد طبق سندچشم‌انداز عنوان کرده بود. همچنین قرار بر این بود در مناطق محروم با راه‌اندازی این طرح‌ها فرصت‌های شغلی بسیاری به وجود بیاید اما به نظر می‌رسد تمامی این برنامه‌ها غافل از این بود که در آینده مکان‌یابی نادرست واحدهای فولادی را با مشکل مواجه خواهد کرد.
در همین راستا دو پیشنهاد اساسی به دولت و تولیدکنندگان فولاد مطرح شده است که سرنوشت این صنایع معدنی را در آینده تغییر می‌دهد. پیشنهاد اول که دسترسی به بازارهای جهانی را سهولت می‌بخشد، راه‌اندازی کارخانه‌های فولاد در کنار بنادر و دریاها است که در طرح جامع فولاد این برای بقای صنعت فولاد الزامی است و در پیشنهاد دوم احداث کارخانه‌های فولادسازی در استان‌های معدن‌خیز مطرح شده که کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل برای تامین مواد اولیه از معدن تا کارخانه مد نظر قرار گرفته است.
اما با این حال به نظر می‌رسد به دلیل تاثیر بسیار بحران آب و مشکلات بسیار طرح‌های فولادی در تامین آب رویکرد فولادسازی ایران بیشتر به سمت انتقال واحدهای فولادی در کنار سواحل خلیج فارس هدایت خواهد شد اما جابه‌جایی واحدهای فولادسازی از تاخیر دستیابی به اهداف طرح جامع فولاد که افزایش ظرفیت تولید فولاد به 55 میلیون تن است، خبر می‌دهد.تاخیر در برنامه 10ساله صنعت فولاد
در همین زمینه، محمد ابکاء مشاور طرح جامع فولاد اظهار کرد: در مطالعات طرح جامع فولاد تمام زوایای تولید فولاد بررسی شد و مشکلات و مزیت‌‌های راه‌اندازی واحدهای فولادی در مناطق معدن‌خیز یا سواحل جنوبی مطرح شد اما انتقال آب به استان‌های کرمان و خراسان رضوی برای فولادسازی امکانپذیر نیست. از این رو بهترین مناطقی که برای تولید فولاد مناسب در نظر گرفته شد، خلیج فارس و دریای عمان انتخاب شدند. البته سواحل دریای خزر هم مورد بررسی قرار گرفت اما به دلیل برخی مسائل نمی‌توان کارخانه‌ها را در آن منطقه آورد.
مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک نیز همچنین گفت: همین مسائل باید در احداث واحدهای فولادی جدید هم رعایت شود تا دستیابی به تولید 55 میلیون تن فولاد محقق شود. طی امتیازبندی‌هایی که در طرح جامع فولاد دیده شد، بیشتر کارخانه‌های فولادی در جوار دریا و سواحل احداث خواهند شد.
او با بیان اینکه قرار است فولادسازی‌های اصفهان طرح‌های توسعه‌ای خود را متوقف کنند، افزود: ما حتی در طرح جامع فولاد پیشنهاد دادیم که به تولیدکنندگانی که این واحدها را در مکان‌های نامناسبی به لحاظ تامین زیرساخت‌‌ها دارند، خسارتی از سوی دولت داده شود تا این واحدها هر چه زودتر تولید را متوقف کنند یا واحد خود را در جوار دریا و سواحل منتقل کنند.
ابکاء افزود: تنها راه حل جبران ضرردهی دارندگان این واحدهای فولادسازی پرداخت خسارت است، زیرا عدم تامین آب در واحدهای فولادسازی برای تولیدکنندگان سودآوری ندارد.لغو مجوزهای واحدهای فولادی
مشاور طرح جامع فولاد نیز با بیان اینکه پیشنهاد دیگر این بود که مجوزهای واحدهایی که جانمایی نامناسبی دارند، لغو شود، گفت: اگر این مجوزها باطل نشوند هم تفاوتی ندارد، زیرا این واحدها در تامین آب مشکلاتی دارند که خود به خود مجوزشان باطل خواهد شد. در حال حاضر واحدهای بزرگ فولادسازی مانند فولادمبارکه و ذوب‌آهن به دلیل بروز مشکلاتی در تامین زیرساخت‌های تولیدشان مانند گاز و آب طرح‌های توسعه‌ای خود را متوقف کرده‌اند.
مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک همچنین افزود: فولادمبارکه در تابستان مشکل تامین آب دارد و در زمستان با تامین گاز مواجه است با این حال طرح توسعه‌ای در این واحدها به لحاظ اقتصادی به صرفه نیست. به همین دلیل تلاش می‌شود واحدهای بزرگ فولادسازی به جابه‌جای تشویق شوند.
مشاور طرح جامع فولاد نیز همچنین این جابه‌جایی‌ها را عاملی برای تاخیر دستیابی به ظرفیت 55 میلیون تن فولاد دانست و گفت: انتقال واحدهای فولادسازی زمان‌بر است و اگر این رویکرد صورت گیرد ممکن است برنامه 10 ساله فولاد 5 تا 6 سال تاخیر داشته باشد.
او همچنین درباره اینکه مجوز کدامیک از طرح‌ها قرار است باطل شود، گفت: نمی‌توان نام واحدهایی که مجوزشان قرار است باطل شود، آورد زیرا این قسمت از مطالعات طرح جامع محرمانه است و ایمیدرو هر زمانی که تایید کند، اعلام خواهد کرد. اما بیشتر این واحدها، واحدهایی هستند که به بخش خصوصی سپرده شده یا قرار است داده شود.

به ظرفیت فعلی بسنده می‌کنیم
اما بهرام سبحانی، مدیر عامل فولادمبارکه درباره توقف طرح‌های توسعه‌ای این مجتمع گفت: کارخانه فولاد مبارکه اصفهان با معضل بی‌آبی روبه‌رو شده و با توجه به اینکه صنعت فولاد یکی از صنایع پرمصرف در زمینه آب است، در تولید با مشکل کم‌آبی مواجه شده است.
او افزود: با توجه به این محدودیت‌ها تامین آب واحدهای فولادسازی دیگر در اصفهان امکانپذیر نیست و از این رو طرح‌های توسعه فولادی متوقف خواهند شد.
سبحانی با بیان اینکه قرار است صنعت فولادسازی در اصفهان به توسعه طرح‌های فولادی با همین ظرفیت موجود بسنده کند، گفت: تولید بیش از 10 میلیون تن فولاد خام در دو کارخانه فولادمبارکه و اصفهان کافی و بهتر است واحدهای فولادسازی جانمایی درستی داشته باشند.
او همچنین درباره وضعیت ادامه تولید فولاد در این مجتمع گفت: برنامه‌ریزی شده بیشتر تولیدات محصولات فولادی به کارخانه فولاد هرمزگان انتقال داده شود و یکسری هم در واحدهای نیمه‌کاره‌ای که در ایران پراکنده شده، خواهد رفت.

صنعت فولاد در معرض تهدید
رسول خلیفه‌سلطان، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز در این باره معتقد است: تعداد بسیاری از طرح‌های فولادی ظرف سه، چهار سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و طرح‌های استانی که تعیین تکلیف نشده بودند از سوی دولت به بخش خصوصی واگذار شده است.
دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد افزود: در این چند سال اخیر صنعت فولاد به‌لحاظ زیرساخت‌هایی مانند آب، برق و گاز تضعیف شده اکه این یک تهدید بزرگ برای این صنعت محسوب می‌شود و مستلزم تقویت هستند.
خلیفه‌سلطان نیز با بیان اینکه زیرساخت‌هایی مانند آب، برق و گاز در تولید فولاد مهم هستند، گفت: صنعت فولاد در حال حاضر با معضل حمل و نقل هم دست و پنجه نرم می‌کند و شبکه ریلی‌مان هنوز نتوانسته به تناسب رشد فولاد گسترش یابد.
او همچنین با بیان اینکه انتظار می‌رود برای افزایش ظرفیت تولید فولاد مشکلات تامین آب، برق و گاز واحدهای فولادی برطرف شود، گفت: اگر بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت فولاد به سمتی سوق یابد که واحدهای فولادی در جوار معادن البته تا مرحله گندله‌سازی در زنجیره ارزش افزوده یا در سواحل جنوبی دریاهای آزاد راه‌اندازی شوند، می‌توان شرایط مناسبی برای رقابت با بازارهای جهانی در عرصه فولاد رقم زد.
حال که بحران کم‌آبی در صنعت فولاد مشکل‌آفرینی کرده و سرعت پیشرفت واحدهای فولادی را کند کرده است، آیا انتقال این واحدها با اهداف طرح جامع فولاد همگام خواهد شد؟ دولت برای کارخانه‌های فولادسازی که در بهره‌مندی از آب پرمصرف هستند چه برنامه‌ای در پیش خواهد گرفت؟